Verzameld werk

Het VERZAMELD WERK van Maria Dermoût (1888-1962) omvat twee romans, vier bundels verhalen, enkele schetsen en de aanzet tot de kroniek van een koloniale familie met al haar vertakkingen en generaties, bedienden en affaires in de Indische Archipel. Nederlands-Indië inspireerde Dermoût tot een schriftuur waarin de lezer in elke regel dezelfde toon treft, dezelfde stijl van ingetogen beschouwingen en van ogenschijnlijk terloops vermelde voorvallen. Gewelddadigheid, waarvan zij een diepe afkeer had, en schoonheid worden even precies en concies beschreven: Maria Dermoût is trefzeker in haar taal. Een lyrische passage vergt bij haar slechts enkele regels, algauw maakt de lyriek plaats voor koele beschrijving. Het is te veel gezegd dat de bladzijden van haar boeken zijn doorweven met beelden en sensaties die de verzonken Indische tijd oproepen. Het is nooit haar ambitie geweest te schrijven vanuit nostalgie. Veeleer is het onherroepelijk vervliegen van de tijd haar obsessie; het verstrijken van de jaren die haar personages eenzaam achterlaten, vaak ontheemd, vervreemd van hun idealen, een moeder en een dochtertje alleen ergens aan een baai in de Molukken, de man die is verdwenen of doodgegaan, deze vluchtigheid van alles wat bestaat fascineert haar. De liefdes- en familieverhoudingen tussen de personages in haar werk zijn immer fragiel: de draadjes waarmee de een met de ander is verbonden, kunnen elk ogenblik breken. Kester Freriks (1954), de auteur van Maria Dermoûts biografie GEHEIM INDIË, heeft voor dit VERZAMELD WERK het nawoord geschreven.