De meridiaan van Moskou / de CPN en de Communistische Internationale (1919-1930)

De Russische Oktoberrevolutie van 1917 werd in Nederland bejubeld door revolutionairen als Gorter, Pannekoek, Roland Holst, Wijnkoop, Van Ravesteyn en Sneevliet. Hun partij de CPN, sloot zich aan bij de door Moskou geleide Communistische Internationale. In de jaren twintig raakte de CPN gevangen in het net van ideologische verwantschap, opgelegde discipline en financiële ondersteuning. Gaandeweg ging de Intenationale zich steeds meer met haar Nederlandse sectie bemoeien. Van de zelfstandigheid van de CPN was in 1930 weinig meer over: Moskou wees zonder consultaties eigenhandig de partijleiding aan. Nu de archieven van de Communistische Internationale, die ten tijde van de Sovjet-Unie potdicht zaten, geopend zijn, kan voor het eerst uit de doeken worden gedaan hoe de CPN haar autonomie verloor en een verlengstuk van Moskou werd, De meridiaan van Moskou biedt echter meer dan dat: Gerrit Voerman beschrijft ook, aan de hand van deels onbekende documenten, de ontnuchtering en toenemende teleurstelling in de Sovjet Unie van Gorter, Roland Holst en anderen, en de tijdelijke breuk van Wijnkoop met Moskou.